Autor: Magdalena Glinka

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy wsparciu Narodowego Instytutu Dziedzictwa, odpowiedzialne jest za organizację i koordynację 41. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa.

41 lat temu nasz kraj jako jeden z pierwszych ratyfikował Konwencję w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego. Teraz jako członek Komitetu Światowego Dziedzictwa, którym Polska została w 2013 roku, mamy zaszczyt być gospodarzem 41. sesji – prestiżowego i międzynarodowego wydarzenia, podczas którego podejmowane są decyzje o wpisie miejsc o wyjątkowej powszechnej wartości, stanowiących wspólne dziedzictwo ludzkości, na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Sam fakt, że jesteśmy członkiem Komitetu, do którego należy jedynie 21 państw z pośród 193, które podpisały Konwencję, jest wyróżnieniem, ale też dowodem na wytrwałość Polski, żeby wejść do tego zaszczytnego grona. Cieszymy się, że równie skuteczna okazała się nasza determinacja w uzyskaniu pozytywnej decyzji UNESCO o byciu gospodarzem 41. sesji, która zostanie zorganizowana w Krakowie – komentuje prof. nadz. dr hab. inż. arch. Małgorzata Rozbicka, Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Zaszczytny udział Polski w organizacji i koordynacji 41. sesji to jeden z ważniejszych momentów   naszych  działań związanych z ochroną dziedzictwa światowego, ale nie jedyny. Historia aktywności Polski w tym zakresie sięga długo przed tym zanim Konferencja Generalna UNESCO przyjęła w 1972 r. Konwencję. W 1948 r. powstała Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN), czerpiąca z przedwojennych doświadczeń, w tym dorobku naukowego prof. Władysława Szafera. W 1956 r. powołane zostało Międzynarodowe Centrum Studiów nad Ochroną i Restauracją Dóbr Kultury (ICCROM).  Pierwszym przewodniczącym jego rady naukowej był prof. Stanisław Lorentz. Niecałą dekadę później powstała Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków (ICOMOS), której kongres założycielski odbył się w Warszawie w 1965 r. Obydwie te organizacje to najistotniejsze ciała doradcze Komitetu Światowego Dziedzictwa.

Udział polskich ekspertów w kształtowaniu idei wspólnego dziedzictwa ludzkości miał również znaczenie w kontekście odbudowy zniszczonej po wojnie Warszawy. Dzięki doświadczeniu wybitnych polskich naukowców precyzyjnie odbudowane Stare Miasto stało się pierwszym zrekonstruowanym zabytkiem wpisanym listę UNESCO.

Wydawało się, że rekonstrukcja zabytków Warszawy przeszła już do historii i nie przykuwa uwagi świata. Dzisiaj to się bardzo zmieniło, a powodem jest zniszczenie miast – głównie Aleppo. Pół roku temu w Brukseli spotkałam się z jedną z ważniejszych osób w UNESCO z prof. Francesco Bandarinem, który po raz pierwszy zadał mi pytanie: jak odbudowaliście Warszawę, tzn. na podstawie jakich planów, ile pracowali konserwatorzy. (…) Obecnie chodzi o przyszłą odbudowę Aleppo, w związku z tym oczy UNESCO są powtórnie zwrócone na Warszawę. –powiedziała prof. IH dr hab. PAN Magdalena Gawin, Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków, Pełnomocnik ds. organizacji 41. sesji.

Głównym organizatorem sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które powołało Pełnomocnika ds. organizacji 41. sesji w osobie Pani wiceminister Magdaleny Gawin. Narodowy Instytut Dziedzictwa zapewnia obsługę merytoryczną, organizacyjną i administracyjną Pełnomocnika, co w praktyce oznacza, że jest koordynatorem i organizatorem wykonawczym sesji.

W celu organizacji przedsięwzięcia zostały powołane odpowiednie struktury. Na poziomie rządu jest to zespół międzyresortowy. W jego skład, oprócz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wchodzi m.in. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Środowiska oraz odpowiednie służby. Na poziomie Narodowego Instytutu Dziedzictwa funkcjonuje Zespół zadaniowy ds. organizacji 41. sesji, wspierany przez kolegium doradcze dyrektora NID.

Równolegle, podobnie jak w latach ubiegłych, NID koordynuje przygotowania polskiej delegacji do sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa od strony merytorycznej. Sześć tygodni przed dorocznym spotkaniem udostępniane są raporty przygotowane przez sekretariat i organizacje doradcze. Zespół Instytutu pod kierownictwem Katarzyny Piotrowskiej analizuje te materiały i we współpracy z członkami delegacji na sesję Komitetu oraz przedstawicielami Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Ministerstwa Środowiska przygotowuje propozycje merytorycznego stanowiska Polski w sprawach istotnych z punktu widzenia Konwencji Światowego Dziedzictwa oraz interesu Polski.

• Szczegółowe informacje dotyczące 41. sesji dostępne są na stronie wydarzenia: www.41whckrakow2017.pl  oraz Twitterze: @info_whc
• Obrady Komitetu Światowego Dziedzictwa będą transmitowane na żywo online na stronie UNESCO: http://whc.unesco.org/en 
• Zdjęcia polskich miejsc światowego dziedzictwa dostępne są na stronie: www.zabytek.pl

Kontakt dla mediów:

Anika Paliszewska

Narodowy Instytut Dziedzictwa
ul. Kopernika 36/40 
00-924 Warszawa
Tel: +48 572 660 085
E-mail: media@41whckrakow2017.pl

9 września 2017 roku rusza jubileuszowa, 25. edycja Europejskich Dni Dziedzictwa, w ramach której w całej Polsce odbędzie się kilkadziesiąt specjalnych imprez plenerowych, koncertów, wystaw czy spacerów. Część z nich dotyczyć będzie ładu i zagospodarowania w przestrzeni publicznej, czyli tematu, który porusza kampania społeczna „Krajobraz mojego miasta”. By zachęcić wszystkich do aktywnego włączenia się w obchody EDD poniżej zamieszczamy listę tylko kilku wydarzeń, w których warto wziąć udział.
Koordynatorem Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce jest Narodowy Instytut Dziedzictwa. Pełna lista wydarzeń dostępna jest na stronie: www.edd.nid.pl.

1.    Warszawa, woj. mazowieckie: „Szklane domy” – mit a rzeczywistość.

Tematem wydarzenia będzie architektura modernizmu. Jedną z głównych atrakcji będzie udostępniony taras tzw. Szklanego Domu na Żoliborzu, na którym zaprezentowana zostanie specjalna wystawa oraz wygłoszony wykład. Podczas wydarzenia będzie można otrzymać bezpłatnie egzemplarze publikacji Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków pt.: „Jak modernizować modernizm? Zabytki architektury mieszkaniowej modernizmu. Dobre praktyki konserwatorskie dla mieszkańców i użytkowników”. (Szczegóły dostępne TUTAJ)

2.    Zakopane, woj. mazowieckie: Krajobraz Zakopanego – nasze dziedzictwo
Zakopane oprócz niezwykłego otoczenia i wyjątkowej kultury znane jest również jako ośrodek turystyczny, a co za tym idzie doskonałe miejsce na inwestycje i reklamy. Jak wykorzystać ten potencjał nie niszcząc przy tym górskiego krajobrazu? Wszystkiego będzie można dowiedzieć się podczas wydarzenia. (Szczegóły dostępne TUTAJ)

3.    Ostróda, woj. warmińsko-mazurskie: Krajobraz mojego miasta – dziedzictwo prawdziwe czy urojone?
Podczas spotkania odbędzie się dyskusja o kierunkach i zagrożeniach w  gospodarowaniu przestrzenią miejską Ostródy. Dyskusję poprzedzi projekcja filmu „Krajobraz mojego miasta”,  przygotowanego w 2016 roku przez Narodowy Instytut Dziedzictwa z inicjatywy Generalnego Konserwatora Zabytków (szczegóły dostępne TUTAJ)

4.    Poznań, woj. wielkopolskie: Przechadzka po Poznaniu
Na przykładzie poprzemysłowego obiektu, jakim jest dawny Browar Huggerów organizatorzy pokażą, jak tego typu obiekty funkcjonują w zmienionej formie i przeznaczeniu. Uczestnicy wydarzenia zobaczą jak po gruntownej przebudowie nieczynny już browar na nowo wpisał się w krajobraz nowoczesnego miasta. (Szczegóły dostępne TUTAJ)

5.    Tykocin, woj. podlaskie: „Mieszkalna architektura drewniana w krajobrazie urbanistycznym Tykocina od XVIII w. do dziś”
Na uczestników wydarzenia czeka m.in. wycieczka szklakiem architektury drewnianej Tykocina. Trasa rozpocznie się pod pomnikiem Czarnieckiego na XVIII–wiecznym rynku, będzie wiodła ulicą Złotą w kierunku dawnej żydowskiej dzielnicy Kaczorowo, następnie Choroszczańską, Jordyką i ul. Klasztorną do dzielnicy Nowe Miasto. (Szczegóły dostępne TUTAJ Informator podlaski, str. 27).

„Usługi ekosystemowe – możliwości i potencjał krajobrazu” VII konferencja poświęcona wdrażaniu Europejskiej Konwencji Krajobrazowej w Polsce odbędzie się 18 października 2018 r. w Centrum konferencyjnym Nimbus, Al. Jerozolimskie 98, Warszawa. W konferencji weźmie udział p.o. Dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Bartosz Skaldawski, który przedstawi referat pt. „Krajobraz kulturowy – wartości, ochrona”. 

Program konferencji do pobrania TUTAJ.

Film „Piękne polskie drewniane” został zaprezentowany 21.07.2018 r. w trakcie tradycyjnych żniw w ryglowej (zabytkowej) zagrodzie w Gosławiu (k/Trzebiatowa). Pokaz filmu stał się kanwą do prezentacji historii zagrody oraz problemów konserwatorskich i użytkowych, które przestawił Waldemar Witek (OT NID w Szczecienie) w trakcie zwiedzania poszczególnych budynków.

Kampania społeczna „Krajobraz mojego miasta” dotarła „pod strzechę”, gdzie problematykę budownictwa drewnianego (w tym przypadku ryglowego) zaprezentowano w oryginalnych wnętrzach zabytkowej i użytkowanej rolniczo zagrody, a uczestnicy mogli dosłownie „dotknąć” drewnianej materii.

Rozpoczął się letni konkurs fotograficzny warszawskiej Dzielnicy Praga-Północ „Magia praskiego dziedzictwa”. Udział w nim mogą wziąć wszyscy, którzy kochają fotografować i są wrażliwi na fotogeniczność Pragi-Północ. Narodowy Instytut Dziedzictwa jest partnerem konkursu. Budynki, detale, ulice i praskie rzemiosło przedstawione na zdjęciach i opublikowane z hasztagiem #praskiedziedzictwo będą oceniane przez:

• Zespół Dziedzictwa Kulturowego dla Dzielnicy Praga-Północ m.st. Warszawy
• Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego – Wydział Przekształceń Przestrzennych i Rewitalizacji

Co dwa tygodnie do końca wakacji zostanie ogłoszony nowy temat przewodni. Laureaci każdego wyzwania tematycznego otrzymają nagrody i wyróżnienia na instastories. Zapraszamy!

W dniu 13 października 2017 r. w ramach festiwalu otwarcia nowej siedziby Regionalnego Instytutu Kultury w Katowicach odbyła się uroczysta promocja publikacji „Gont’” pod redakcją Ewy Caban, wydanej przez Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz Regionalny Instytut Kultury. Publikacja jest podsumowaniem sesji „Zmierzch gontu?” zorganizowanej w ramach wojewódzkiej inauguracji 24. edycji Europejskich Dni Dziedzictwa w Muzeum Beskidzkim im. Andrzeja Podżorskiego w Wiśle. To obszerne wydawnictwo, powstałe z inicjatywy Koła Kochającego Kurlawe Chaty, porusza rzeczoną problematykę na wielu płaszczyznach, odwołując się zarówno do etnograficznego opisu tradycyjnego warsztatu wyrobu gontów, a na jego wykorzystaniu we współczesnej architekturze kończąc.

Gont, zwany na Śląsku Cieszyńskim szyndziołem, to tradycyjny materiał budowlany stosowany w budownictwie regionalnym od wieków. Jak wiemy, istotne znaczenie w tego typu budownictwie odgrywa forma dachu, wynikająca zarówno z warunków atmosferycznych, lokalnych tradycji, jak i rzeczonego rodzaju pokrycia. Wykorzystywanie miejscowych materiałów, stosowanie określonych tradycją gabarytów zabudowy pozwala na harmonijne wpisanie budynków w krajobraz kulturowy polskich wsi i miasteczek. Celem wydawnictwa jest więc podkreślenie walorów historycznego pokrycia gontowego, jak i zwrócenie uwagi na problem systematycznego wypierania go przez współczesne i obce miejscowej, historycznej praktyce materiały.

Gont to jeden z symboli rejonu beskidzkiego – element budujący tożsamość regionalnej architektury. Wydana przez nas książka ma nie tylko pokazywać kulturową i historyczną wartość tego rodzaju pokrycia dachu, ale również zachęcać do stosowania go współcześnie. Myśl ta spójna jest z ideą kampanii „Krajobraz mojego miasta”, która również postuluje ochronę lokalnego krajobrazu kulturowego. – mówi Agnieszka Olczyk, kierownik Oddziału Terenowego NID Katowice.