21 września br. prof. Małgorzata Rozbicka, Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa, była gościem porannego programu TVP Warszawa „Warszawski dzień”. W rozmowie wyjaśniła, czym jest kampania oraz jakie są jej najważniejsze cele. Zwróciła również uwagę na rolę władz samorządowych w kreowaniu wyglądu przestrzeni publicznej. Skupiła się także na dobrych praktykach i rozwiązaniach mających wprowadzić ład w krajobrazie miast i wsi.
Całą rozmowę można znaleźć TUTAJ (materiał od: 11 minuty)
Rusza fanpage kampanii „Krajobraz mojego miasta”!
Witryna stanowić będzie dopełnienie strony www.krajobrazmojegomiasta.pl
Na fanpage będziemy informować co robią i co jeszcze mogą zrobić polskie samorządy, by uczynić przestrzeń publiczną bardziej przyjazną dla mieszkańców, Przedstawimy także dobre praktyki w kwestii planowania i zrządzania wspólną przestrzenią publiczną.
Fanpage dostępny jest tutaj lub poprzez kliknięcie odsyłacza na dole strony.
Razem działajmy na rzecz uporządkowania otaczającego nas krajobrazu!
Od niedzieli 1 października na antenach regionalnych TVP w: Krakowie, Lublinie, Warszawie, Poznaniu, Katowicach, Olsztynie i Opolu można oglądać 3 spoty, które promują kampanię Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa „Krajobraz mojego miasta”.
Spoty, w których udział wzięli aktorzy znani z serialu „Ranczo” w humorystyczny sposób zwracają uwagę na problemy występujące w przestrzeni publicznej miast oraz wsi i podpowiadają, w jaki sposób można je rozwiązać.
Spoty można obejrzeć w zakładce spoty społeczne.
23 i 24 października 2017 roku w Ośrodku Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy we Wrocławiu odbędzie się Seminarium pt.: „Problemy planistyczne – Jesień 2017”. Podczas spotkania poruszone zostaną między innymi tematy związane z kampanią społeczną „Krajobraz mojego miasta”.
Wioletta Łabuda-Iwaniak, rzecznik prasowy Narodowego Instytutu Dziedzictwa wygłosi referat pt.: „Założenia i realizacja kampanii społecznej „Krajobraz mojego miasta”, w którym opowie o idei kampanii oraz przybliży jej cele, narzędzia i plany na przyszłość, natomiast Paweł Filipowicz, kierownik Oddziału Terenowego NID w Łodzi w swoim wystąpieniu „Ingerencje plastyczne w przestrzeń miejską: oficjalne i nieoficjalne, chciane i niechciane, legalne i nielegalne” skupi się na tym, jak na przestrzeń publiczną, szczególnie tę zabytkową, wpływają różnego rodzaju nowoczesne zabiegi mające w swym założeniu podnieść jej atrakcyjność.
Seminarium „Problemy planistyczne – Jesień 2017” jest kolejnym z cyklu szkoleń poświęconych zagadnieniom związanym z szeroko rozumianą gospodarką przestrzenną, organizowanych od 2003 roku najpierw przez Zachodnią Okręgową Izbę Urbanistów z siedzibą we Wrocławiu, a później przez Stowarzyszenie Urbanistów ZOIU.
Gościem spotkania będzie Tomasz Żuchowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa, który opowie o aktualnych pracach i zamierzeniach legislacyjnych dotyczących Kodeksu Urbanistyczno-Budowlanego czy wzmocnieniu pozycji urbanisty w kształtowaniu polskiej przestrzeni.
Więcej informacji na temat Seminarium można znaleźć tutaj.
W dniach 16-17 października w krakowskim Centrum Kongresowym ICE odbędzie się XV Kongres Miast Polskich, który będzie jednocześnie I Kongresem Polityki Miejskiej. Jednym z uczestników panelu eksperckiego poświęconego rewitalizacji będzie Bartosz Skaldawski, Zastępca Dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który w swoim wystąpieniu poruszy temat dziedzictwa kulturowego, jako nieodłącznej części rozwoju kapitału społecznego. Następnie zaprezentuje założenia kampanii „Krajobraz mojego miasta” i skupi się na tematyce krajobrazu kulturowego, ładu przestrzennego oraz odpowiedzialnego zarządzania estetyką przestrzeni publicznej i jej wpływu na poziom jakości życia mieszkańców.
Organizowany przez Związek Miast Polskich Kongres jest pierwszą w Polsce, tak szeroką debatą o polityce miejskiej z udziałem przedstawicieli rządu, miast i środowisk eksperckich. Podczas spotkania odbędą się sesje tematyczne, w których poruszone zostaną m.in. problemy mieszkalnictwa, transportu miejskiego, mobilności miejskiej, powietrza miejskiego, rewitalizacji oraz przestrzeni miejskiej.
Więcej informacji na temat wydarzenia można znaleźć na stronie Związku Miast Polskich.
Pod koniec października 2017 roku Narodowy Instytut Dziedzictwa oficjalnie uruchomił portal samorzad.nid.pl, który jest praktycznym i łatwym w obsłudze narzędziem pomocnym władzom i pracownikom samorządowym w pozyskiwaniu sprawdzonych informacji dot. zarządzania dziedzictwem kulturowym na szczeblu gminnym.
Głównym celem portalu jest dostarczenie samorządowcom bardzo konkretnej wiedzy i informacji na temat dziedzictwa, jego ochrony oraz możliwości wykorzystania dla dobra mieszkańców i samej gminy, a także zarządzania przestrzenią publiczną, bowiem wiele polskich miast, miasteczek i wsi wciąż boryka się z problemem chaosu reklamowego, nieodpowiednim zagospodarowaniem terenów zielonych i miejsc pamięci.
Na portalu samorzad.nid.pl znaleźć można m.in. fachowe informacje z takich dziedzin jak dziedzictwo, prawo, finanse, społeczeństwo a także przykładowe ścieżki rozwiązania specyficznych problemów mające charakter szczegółowych instrukcji. Dopełnieniem strony są artykuły eksperckie prezentujące dobre przykłady zarządzania dziedzictwem akty prawne z omówieniem, filmy szkoleniowe oraz opisy metod i narzędzi przydatnych w ochronie dziedzictwa lokalnego i ogólnopolskiego.
Zapraszamy do zapoznania się z nowym portalem Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który dostępny jest TUTAJ. Strona samorzad.nid.pl jest częścią kampanii społecznej „Krajobraz mojego miasta”.
16 listopada w Opolu odbyło się ogólnopolskie spotkanie lokalnych koordynatorów Europejskich Dni Dziedzictwa. Oprócz podsumowania tegorocznej, 25. edycji EDD (która wprost nawiązywała do tematyki kampanii społecznej „Krajobraz mojego miasta”), dyskusje dotyczyły także planów na kolejną edycję.W tym roku tematem szczególnej, bo jubileuszowej 25. edycji Europejskich Dni Dziedzictwa był „krajobraz dziedzictwa – dziedzictwo krajobrazu”. Ta myśl przewodnia koresponduje z kampanią społeczną „Krajobraz mojego miasta” Narodowego Instytutu Dziedzictwa i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kampania społeczna „Krajobraz mojego miasta” to projekt zachęcający do wprowadzania zmian w przestrzeni polskich miast. Jego celem jest kształtowanie odpowiedzialnej i aktywnej postawy w dbałości o wspólną przestrzeń miejską. Centralnym punktem kampanii jest film, który diagnozuje najpowszechniejsze problemy polskich miast i pokazuje, jak sobie z nimi radzić, a więc jak efektywnie ograniczać reklamowy chaos, dbać o miejską zieleń, w tym zabytkową, czy jak chronić dziedzictwo oraz miejsca pamięci. Tegoroczna edycja EDD realizowała idee kampanii dzięki przybliżaniu mieszkańcom polskich miast i miejscowości wartości lokalnego dziedzictwa i jego związków z krajobrazem.
Spotkanie otworzyła Anna Kozioł, Kierownik Zespołu ds. organizacji kształcenia i upowszechniania wiedzy o dziedzictwie. Podsumowania 25. edycji EDD dokonała Ewelina Warnel, koordynator EDD. Rzecznik prasowy NID Wioletta Łabuda-Iwaniak podsumowała kampanię promocyjną EDD prowadzoną przez Biuro ds. Komunikacji. Swoje podsumowania przedstawili także wszyscy lokalni koordynatorzy EDD. Następnie Waldemar Węgrzyn i Zofia Oslislo-Piekarska zaprezentowali nowy projekt identyfikacji wizualnej.
Spotkanie zakończyło się szkoleniem przeprowadzonym przez Joannę Nowostawską-Gyalokay z Małopolskiego Instytutu Kultury.
24 listopada 2017 r. w godz. 9.30-13.30, odbyła się konferencja dla przedstawicieli samorządów, organizowana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz Lubelski Urząd Wojewódzki. Tematem spotkania było gospodarowanie przestrzenią publiczną z poszanowaniem kulturowego krajobrazu regionu. Konferencja została zorganizowana w ramach kampanii społecznej „Krajobraz mojego miasta”, prowadzonej przez NID.
Spotkanie zainaugurowali przemówieniami: dr hab. Przemysław Czarnek – Wojewoda Lubelski oraz prof. Małgorzata Rozbicka – Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Po otwarciu nastąpiła projekcja filmu „Krajobraz mojego miasta”, a po niej prezentacja Ambasadorów Kampanii, którymi są m. in. Dorota Chotecka, prof. Magdalena Gawin, Sebastian Karpiel-Bułecka, Krzysztof Trebunia-Tutka.
Podczas konferencji odbyły się następujące wystąpienia eksperckie:
– dr inż. arch. Natalia Przesmycka – Świecka drewniana architektura na Lubelszczyźnie
– Andrzej Ćwiek, burmistrz Nałęczowa – Miasto bez reklam. Krajobraz własnością mieszkańców
– Piotr Zając, dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej UM w Zamościu – Założenia projektu uchwały krajobrazowej w Zamościu
– dr Hubert Mącik, Miejski Konserwator Zabytków w Lublinie – Prace nad „kodeksem reklamowym” dla Lublina; uwarunkowania i propozycje rozwiązań
Po wystąpieniach ekspertów odbyła się debata z udziałem samorządowców, którzy poruszyli zagadnienia dotyczące edukacji szkolnej w zakresie poruszanych w kampanii idei, prezentowali wypracowane w swoich miastach i gminach standardy, omawiali też trudności proceduralne.
Konferencję prowadził dr Dariusz Kopciowski – Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków. Wzięło w niej udział 120 przedstawicieli samorządów.
Konferencja odbyła się w siedzibie Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie przy ul. Spokojnej 4.
Prof. Zbigniew Myczkowski, Roman Marcinek oraz dr Andrzej Siwek, pracownicy Oddziału Terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Krakowie opracowali publikację pt: „Park kulturowy jako forma ochrony krajobrazu kulturowego (historycznego)” poświęconą parkom kulturowym, w której szczegółowej analizie poddali skuteczność ochrony obszarowej terenów o wartościach zabytkowych, w tym o wartościach krajobrazowych.
W opracowaniu specjaliści NID wykorzystali indywidualne doświadczenia badawcze, literaturę tematu oraz sporządzony specjalnie dla celów tego dokumentu przegląd formalnie powstałych parków kulturowych i form ochrony parki przypominających, ale odbiegających od ustawowej dyrektywy ich powoływania. Dzięki temu powstała pierwsza, tak kompleksowa publikacja poświęcona wyłącznie parkom kulturowym.
Publikację podzielono na siedem części:
1. Tradycja i aktualne uwarunkowania prawne ochrony krajobrazu w polskim systemie ochrony zabytków;
2. Ogólne uwarunkowania doktrynalne i prawne ochrony krajobrazu w Polsce;
3. Analiza istniejących parków kulturowych a w szczególności celów ich powołania, treści uchwał ustanawiających pak kulturowy i zapisów planów ochrony parków kulturowych, a także praktyki ich funkcjonowania i ochrony;
4. Analiza SWOT dotycząca funkcjonowania parków kulturowych;
5. Wnioski dotyczące skuteczności istniejących przepisów, a w szczególności:
– regulacji trybu powoływania parków kulturowych (oraz dokumentów strategicznych wymaganych prawem i stosowanych) oraz funkcjonowania ich ochrony;
6. Wnioski dotyczące sformułowania postulatów w zakresie:
– zmian uregulowań prawnych w celu zwiększenia skuteczności ochrony wartości krajobrazu kulturowego oraz ułatwienia ich stosowania,
– wytycznych odnośnie systemów zarządzania i ochrony w parkach kulturowych;
7. Wybór bibliografii i spis dokumentów wykorzystanych.
Zachęcamy do zapoznania się z pełną wersją publikacji dostępną TUTAJ.
23 kwietnia 2018 r. w „Domu Strażaka” w Jordanowie otwarta została wystawa i odbyło się seminarium, zorganizowane w ramach „Miesiąca Architektury Krajobrazu 2018” przygotowane wspólnie przez: Miasto Jordanów, Towarzystwo Miłośników Ziemi Jordanowskiej oraz Instytut Architektury Krajobrazu Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, poświęcone problematyce ochrony i kształtowania krajobrazu małego miasta.
Jordanów, miasto na skrzyżowaniu historycznych traktów, można scharakteryzować jednym słowem: „pomiędzy”. Zawieszone pomiędzy Ziemią Krakowską, Podhalem, Orawą a Żywiecczyzną, pomiędzy Beskidem Makowskim, Wyspowym, a Pasmem Babiogórskim; pomiędzy historią a teraźniejszością. Lokowane jako miasto targowe przez Wawrzyńca Spytka Jordana w roku 1564 pomiędzy starszymi średniowiecznymi wsiami przypisane miało od samego początku rolę centrum, lokalnego a czasem ponadlokalnego, handlu, administracji i sądownictwa.
Położenie na szczycie niewysokiego wzgórza, regularny, wielki rynek, zwarta zabudowa o silnie zaznaczonych granicach, dominanta kościoła, pierwotnie drewnianego, zaś od roku 1912 – wielkiej neogotyckiej świątyni projektu Jana Sasa-Zubrzyckiego, doskonale zilustrowały w krajobrazie rolę tego małego miasta o dużym znaczeniu. Fortunny okres autonomii galicyjskiej, który nastąpił po 1867 roku, wraz ze wzrostem roli samorządów, doprowadził na przełomie wieku XIX i XX wieku do konsekwentnego porządkowania i upiększania rynku i całego miasteczka. Oszczędziły go działania I wojny światowej, zaś w niepodległej Polsce kontynuowano poprawę stanu rynku. Zaowocowało to powstaniem na nim, tzw. „Plant Szubertowskich”, nazwanych tak od nazwiska wieloletniego, zasłużonego burmistrza. Dominującej architekturze drewnianej, tej samej klasy co w Zakliczynie, Lanckoronie czy Ciężkowicach oraz kilku eklektycznym i secesyjnym kamieniczkom zaczęły towarzyszyć budynki o cechach międzywojennego modernizmu.
Z początkiem września 1939 roku Jordanów znalazł się na linii frontu, zaś twardy i skuteczny opór oddziałów 10 Brygady Kawalerii (zmotoryzowanej) płk. Stanisława Maczka, wspierany ogniem polskiego pociągu pancernego, manewrującego w rejonie stacji kolejowej Jordanów, sprowadził na miasto ogień artylerii niemieckiej i tragedię wielkiego pożaru.
Drewniany Jordanów zginął wraz z II Rzeczpospolitą, choć powojenne budowle, mimo swych banalnych form, wpisały się w gabaryty dawnej zabudowy, z latami zrastając się z ocalałymi reliktami z czasów galicyjskich oraz Polski międzywojennej. Miasto straciło większość historycznej substancji, jednak zachowało wiele z dawnego charakteru, przede wszystkim zaś – fenomen swej sylwety – „zielonego miasteczka wśród gór”. Jordanów jest jednym z niewielu miast w Małopolsce, gdzie, z wielu przyczyn, nie wystąpiła w znacznym stopniu „eksplozja” podmiejskiej, substandardowej zabudowy usługowej, zacierającej granicę między krajobrazem zurbanizowanym a otwartym. Miasto uchroniło się od nowych dominant krajobrazowych oraz przed zabetonowaniem rynku.
W swej szlachetnej normalności, wpisało sie znakomicie w ideę i treść filmu oraz kampanii „Krajobraz mojego miasta”, przygotowanych przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Zarówno władze miasta jak i Towarzystwo Miłośników Ziemi Jordanowskiej, trzymające pieczę nad jej dziedzictwem przyrodniczym i kulturowym, zdają sobie sprawę z nieoczywistej, lecz istotnej wartości – unikatowego przez swe niezepsucie – krajobrazowego dziedzictwa Jordanowa. Mimo niełaskawej historii, która zubożała miasto w różnych epokach (ostatnie domy drewniane w rynku, w tym zabytkowa karczma, „padły” w latach 80. XX w.) dba się tutaj o krajobrazowe dziedzictwo. Nie jest to łatwe, lecz tradycja i dobra praktyka, która zrodziła przed prawie wiekiem „Szubertowskie Planty” – trwa i jest rozwijana. Miastu i organizacjom pozarządowym towarzyszy w tych działaniach Instytut Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej. Niejako „odpowiedzią” na wydanie znakomitej monografii miasta był dyplom inżynierski Anny Kwiecińskiej, wykonany w roku 2015 pod kierunkiem dr inż. arch. Katarzyny Hodor, zatytułowany: „Spacerem po plantach… Rewaloryzacja rynku w Jordanowie”. Opracowanie zachowawczego, choć porządkującego kierunku odnowy rynku, z zachowaniem jego targowo-komunikacyjnej funkcji i parkowej formy, zostało przyjęte jako warunki wyjściowe do programu rewitalizacyjnego przez samorząd miasta. Późniejszy o 2 lata dyplom magisterski tejże Autorki, „Ekspozycja krajobrazu scenicznego Miasta Jordanowa”, wykonany pod kierunkiem dr hab. inż. arch. Zbigniewa Myczkowskiego, prof. PK oraz dr inż. arch. Krzysztofa Wielgusa, udowodnił niezwykłą cechę krajobrazów miasteczka nad Skawą. Obchodząc je koroną otaczających wzgórz, bierze się udział w niezwykłym spektaklu percepcji historycznej sylwety Jordanowa na zmieniającym się tle pasm górskich: Przykca, Babiej Góry, masywu Lubonia Wielkiego, Pasma Podhalańskiego i Tatr. Rynek i ulice z niego wychodzące, dają sektorowe otwarcia widokowe na otaczający zewsząd wielki amfiteatr krajobrazu gór. Tworzy to ogromny atut turystyczny oraz poznawczy miasta i jego okolic, pod warunkiem utrzymana dyscypliny przestrzennej w jego rozwoju. Praca dyplomowa jest propozycją krajobrazowego suplementu do przyszłego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz planów miejscowych Miasta i Gminy Jordanów, gwarantującego utrzymania, jako wartości i marki miasta, „sceniczności” jego krajobrazu.
Autorskie prezentacje obydwu dyplomów przez mgr inż. arch. krajobr. Annę Kwiecieńską oraz projekcja filmu „Krajobraz mojego miasta” Narodowego Instytutu Dziedzictwa stały się osnową spotkania, zorganizowanego z inicjatywy Pani Burmistrz Jordanowa, Iwony Bilskiej, dzięki współpracy Urzędu Miasta Jordanowa, Instytutu Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej, Towarzystwa Miłośników Ziemi Jordanowskiej oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa. W spotkaniu brali udział radni miasta, członkowie organizacji pozarządowych, lecz przede wszystkim – młodzież z Zespołu Szkół im. bł. ks. Piotra Dańkowskiego, w tym 2 i 3 klasy gimnazjalnych oraz klasy z Technikum Architektury Krajobrazu. Oprócz Autorki studiów i projektów dyplomowych głos zabrała Pani Burmistrz, podkreślając rolę edukacji w procesie ochrony i kształtowanie krajobrazu miasta. Przewodniczący Towarzystwa – mgr inż. Stanisław Bednarz odniósł się do definicji architektury krajobrazu – Charlesa Eliota, wskazując na misję „tworzenia piękna w otoczeniu siedzib ludzkich i w szerszej scenerii kraju” – Małej Ojczyzny, którą jest Ziemia Jordanowska. Dr inż. arch. Krzysztof Wielgus skierował, w szczególności do młodych słuchaczy, krótki wykład-gawędę o korzeniach i misji architektury krajobrazu, jako dyscypliny naukowej oraz o kształceniu w tej specjalności.
Jordanów – „Zielone miasteczko wśród wzgórz” staje się probierzem skuteczności i źródłem doświadczeń w trudnej drodze wdrażania zasad architektury krajobrazu.
/Opracował dr inż. arch. Krzysztof Wielgus/